Digital twin: van trend naar toegevoegde waarde

Afgelopen tijd is het aantal publicaties over Digital Twin enorm toegenomen. Een aantal vragen hierbij zijn: wat is een Digital Twin? Wat kun je ermee? Waarom is het nu zo’n trend?

De gemeente Amsterdam heeft samen met de gemeente Utrecht een Digital Twin ontwikkeld. Beide gemeenten hebben de ambitie om een digitaal stadsmodel te realiseren. Sterker nog, dit digitale stadsmodel is inmiddels een feit. Je kunt dit model bekijken op https://3d.amsterdam.nl en op https://3d.utrecht.nl.

Wat is het verschil tussen een Digital Twin en een digitaal stadsmodel? Je zou kunnen zeggen dat Digital Twin de verzamelnaam is van alle vormen van digitale kopieën van een werkelijke omgeving. In dit geval hebben we het over een digitaal stadsmodel. Wietse Balster (gemeente Amsterdam) en Arjan Koelewijn (gemeente Utrecht) treden op als productowners van deze Digital Twin.

De Digital Twin van Amsterdam en Utrecht is ontwikkeld op basis van het open gaming platform Unity. Er is voor Unity gekozen omdat dit platform WebGL ondersteunt. WebGL is een open standaard voor het specificeren van 3D-computergraphics. Vooralsnog is dit de beste keuze, totdat er een betere beschikbaar is natuurlijk. Uitgangspunt bij de Digital Twin is dat deze is opgebouwd uit open data. Dit betekent dat er gebruikgemaakt wordt van een aantal basis- en kernregistraties die door verschillende overheden worden bijgehouden. Denk hierbij aan de BAG, BGT, AHN, Nationaal bomenbestand en rioleringsinformatie die door RIONED wordt beheerd.

“Nu gaan we de Digital Twin verbinden met andere databronnen. Onder meer hittestress, fijnstof en verkeersdata”, aldus Marcel Duffhuis, informatiemanager bij de gemeente Utrecht. Hiervoor is samenwerking gezocht met het RIVM, de provincie Utrecht en VNG Realisatie. Simulatie van bijvoorbeeld stadsontwikkeling in combinatie met het thema Gezond Stedelijk Leven, geeft het management en bestuur handelingsperspectief dat voorheen niet beschikbaar was.

Wat Amsterdam en Utrecht hebben ontwikkeld kan door andere overheden worden gebruikt. Hiervoor hebben beide gemeenten recent een samenwerkingsAfbeelding overeenkomst getekend. Rotterdam is inmiddels ook aangehaakt bij deze samenwerking. Er wordt in een scrumteam samengewerkt en elke drie weken is er een review voor belangstellenden. Er zijn inmiddels ook twee studenten aangehaakt die vanuit hun eigen studie een dashboard bouwen op basis van de Digital Twin.

Nederland kent een bloeiende gaming-industrie. Er zitten inmiddels veel studenten op de Creative Media and Game opleidingen die voor deze richting worden opgeleid. “Als wij de kennis van deze studenten kunnen gebruiken en combineren met geo-informatie, ontstaan mooie dingen”, zegt Marcel Duffhuis.

Amsterdam en Utrecht zijn tot nu toe vooral in het fysieke domein aan de slag gegaan met Digital Twin. Voor Utrecht is dit het gebied Merwedekanaalzone geweest (zie afbeelding 2). Door stedenbouwkundige plannen als ‘blauwe blokjes’ toe te voegen aan de bestaande omgeving ontstaan nieuwe inzichten. Er kan direct worden gekeken naar de schaduw op elke tijd van de dag en in elk seizoen, voor én na inpassing van plannen. “In het kader van participatie gebruiken we deze modellen tijdens bewonersavonden, voor een meer transparante rolverdeling tussen overheid en burgers”, licht informatieadviseur Arjan Koelewijn van de gemeente Utrecht toe.

Met de Omgevingswet als aanjager voor het integraal in beeld brengen van een fysiek vraagstuk, waarin ook aspecten als gezondheid en welbevinden van de inwoners moeten worden meegewogen, worden nu ook andere databronnen gekoppeld. Het gaat dan over hittestress, fijnstof en de Groene Baten Planner.

De Digital Twin geeft de mogelijkheid om bouwplannen vroegtijdig te toetsen aan de werkelijke situatie, en dat op een manier die voor iedereen ‘leesbaar’ is. Hiermee worden mogelijke faalkosten verminderd bij de uiteindelijke realisatie.

Het gebruik van Digital Twins heeft ook gevolgen voor de manier van werken. Als er straks één model is waarin gelijktijdig de effecten van bepaalde veranderingen op verschillende beleidsterreinen te zien zijn, kunnen die eerder in het stedenbouwkundig proces worden meegenomen. En dat vraagt om een andere structuur, rolverdeling en samenwerking. VNG Realisatie is nu een beweging gestart. Gemeenten, provincies en waterschappen werken samen om de innovatie van Digital Twins verder te brengen, waardoor het een gemene deler wordt.

De mogelijkheden van Digital Twins lijken eindeloos, maar het is belangrijk om te waken voor te veel techno-optimisme. “Het is belangrijk de transparantie en verantwoording over de inzet van Digital Twins goed te regelen”, stelt Marcel Duffhuis als afsluiting.