Apeldoornse grenspaalbeleving

Grenspalen komen niet veel voor; gemeenten zijn niet verplicht om ze te plaatsen. In 2019 ontdekte Frederiek uit Nijkerk in Apeldoorn een grenspaal en moeder José maakte een mooie foto, deze keer nabij het Solletje in Uddel. Aangezien ook in geen enkele gemeente het percentage GIN-leden zo groot is als in Apeldoorn, zal er royaal aandacht voor de grenspalen zijn.

Prof. dr. ir. Leen Aardoom uit Apeldoorn: “Het idee om de Apeldoornse grens eigentijds te ‘bepalen’ stamt uit 1953. Het was de bedoeling langs wegen aan te geven waar de gemeente begon of eindigde, zodat duidelijk was waar de weggebruiker zich bevond. Schokbeton leverde voor 7.200 gulden 120 betonnen palen, die in de periode 1953- 1956 werden geplaatst. Dat gebeurde geleidelijk, wanneer er toch aan andere zaken werd gewerkt. In 1966 kwam er door grondruil met de gemeente Barneveld in het noordwesten (in de buurt van het Solletje) een grenswijziging tot stand en moesten er in die buurt nieuwe betonnen palen worden geplaatst. Onze collega ing. P.J. Ashouwer was, als hoofd van de Apeldoornse landmeetkundige afdeling van Gemeentewerken, in 1953 en volgende jaren nadrukkelijk bij de nieuwe ‘bepaling’ van de gemeentegrens betrokken. In dit verband heeft hij de historische grens van de Hoge Heerlijkheid (HH) Het Loo (1748) – de oorspronkelijke grens van Apeldoorn – voor alle zekerheid opgezocht. Hij heeft oude en nog bestaande HH-grenspalen laten fotograferen. Voor zover dat al niet was gedaan door de Apeldoornse geschiedschrijver R. Hardonk. Samen met Ashouwer, die de Apeldoornse grensbeschrijving en -markering tot een persoonlijk speerpunt had gemaakt, ben ik eind jaren ‘80 nog eens langs nog bestaande oude stenen HH-palen gegaan.”

Senior Chris Westerveld knapte grenspalen van de gemeente Apeldoorn op en maakte er in 2013 een presentatie over [1]. Apeldoorn heeft circa 100 km gemeentegrens; voor opknappen van de grenspalen gaf de gemeente geld voor betonverf en enkele mensen die bij Vereniging Oud Apeldoorn zaten, schonken hun tijd.

Na Apeldoorn plaatsten ook de buurgemeenten Deventer en Diepeveen geschilderde betonnen grenspalen met, ter verduidelijking het voorvoegsel ‘gemeente’. Recent plaatste ook de Groningse fusiegemeente Westerwolde (2018) de palen, net zoals daarvóór de vorige fusiegemeente Bellingwolde (1968-2018) daar al deed. Betonnen grenspalen met haar wapen, maar daarop het woord ‘gemeente’ ontbreekt.